Bestu skákmenn Íslands á 19. öld

Þorvaldur Jónsson (1837-1916) var trúlega besti skákmaður Íslands á 19. öld. Í hinu merka tímariti, Í uppnámi, bregður Þorvaldur merku ljósi á íslenskt skáklíf á þarsíðustu öld.

Hann var alinn upp í Reykjavík en var lengi læknir á Ísafirði.

Við grípum niður í grein Þorvaldar, þar sem hann fjallar einkum um skáklífið í Reykjavík.

Um árið 1850 fór eg að fást við skák, og kynntist eg helztu skákmönnum í Reykjavík þar til 1863, að eg fluttist hingað vestur.

Á þessu tímabili ruddu hinar útlendu skákreglur sér til rúms hjá flestum, og skák var þá talsvert iðkuð i Reykjavík, bæði meðal eldri og yngri, einkum stúdenta og skólapilta í húsi föður mins, Jóns málaflutningsmanns Guðmundssonar, þar sem margir þeirra voru daglegir gestir.

Beztir skákmenn í þá tið voru taldir i Reykjavik þeir bræður Pétur biskup og Jón yfirdómari Péturssynir og consúl Smith. En beztur allra íslenzkra skákmanna var að minni reynzlu Stefán Thórdersen, sá er dó sem prestur i Vestmannaeyjum 1889.

Mjög lítið held eg hafi verið til af útlendum skákbókum í Reykjavík eða hér á landi um þessar mundir. Hinar nýrri skákreglur held eg hafi flutzt hingað smámsaman með íslenzkum stúdentum frá Kaupmannahöfn, og held eg mig hafa átt talsverðan þátt i að útbreiða þær, bæði í Reykjavík og hér vestra, og eins hin „opnu spil“.

Gambítar voru áður lítt þekktir, og flest töfl voru Giuoco píano eða lík töfl. Til skamms tíma held eg jafnvel skákbækur mínar hafa verið þær einustu teljandi her á landi, auk þeirra, er Landsbókasafhið átti, og sem vist hafa fáar verið.

Eg hefi smámsaman eignast Bilguer's Handbuch, 5. útg., P. Morphy's Games of Chess eftir Löwenthal, Tidsskrift for Skak 1895—1898, auk nokkurra kennslubóka danskra og sænskra, er eg hefi gefið ýmsum yngri mönnum. Þar að auki hefi eg haldið saman skákdálkinum úr National-Tidende i Kaupmannahöfn síðan í júní 1883.

Skákþrautir (Skakproblemer) held eg fáa sem enga Íslendinga hafa fengizt við að búa til, og þykist viss um, að engar slíkar hafi birzt á prenti. Skákþrautir Fjallkonunnar (1888) held eg vera eptir útlendum blöðum.

Eigi er mér heldur kunnugt um, að neinn Íslendingur hafi fengizt við „Blindspil“ annar en síra Stefán Thordersen, er einu sinni mér vitanlega tefldi án þess að hafa fyrir sér skáktafl.

(Úr Í uppnámi, 2.tbl., 1. árg.)